INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Stanisław Krasiński h. Ślepowron      Stanisław Krasiński, duchowny, syn Jana i Mniszewskiej - fragment drukowanego drzewa genealogicznego rodu Krasińskich, datowanego na 1848, część lewa środkowa - w zbiorach Biblioteki Narodowej w Warszawie - źródło kopii cyfrowej: POLONA.pl

Stanisław Krasiński h. Ślepowron  

 
 
Biogram został opublikowany w 1970 r. w XV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Krasiński Stanisław h. Ślepowron (1534–1598), sekretarz królewski, prałat kilku kapituł. Ur. w Mniszewie Murowanym na Mazowszu; syn stolnika ciechanowskiego Jana i Katarzyny z Murowanego Mniszewa, brat Franciszka (zob.) i Andrzeja (zob.). W półr. letn. 1550 r. zapisał się na Uniw. Krak. Przed r. 1562 został kanonikiem łowickim i archidiakonem łęczyckim, a 24 X 1562 r. kanonikiem gnieźnieńskim i rychło dał się poznać jako energiczny obrońca interesów kapituły zarówno na forum publicznym, jak i w wewnętrznych sporach kapituły z arcybiskupem. Na sejmach l. 1563/4 i 1565 bronił dóbr kapitulnych przed egzekucją, krytykując zarazem słabość akcji biskupów w obronie zagrożonych przywilejów gospodarczych i prawnych Kościoła. W l. 1563–7 pośredniczył między prymasem J. Uchańskim a kapitułą, broniąc jej uprawnień ograniczanych przez arcybiskupa. W połowie 1565 r. posłował K. do Rzymu jako wysłannik polskiego duchowieństwa; przed papieżem Piusem IV wygłosił zachowaną do dziś mowę; uzyskał zawieszenie dla Polski postanowień soboru trydenckiego przeciwko łączeniu beneficjów, a prócz tego 18 IX t. r. otrzymał w Rzymie godność doktora obojga praw. W Rzymie przebywał do 9 XI 1565 r. Ok. r. 1566 został K. sekretarzem królewskim dzięki poparciu brata Franciszka, a za czasów podkanclerstwa tegoż sprawował funkcję wielkiego sekretarza (regenta kancelarii mniejszej). Na tym stanowisku uczestniczył m. in. w sejmie unijnym 1569 i elekcyjnym 1573 r. Posuwał się też w karierze duchownej: w r. 1568 został scholastykiem gnieźnieńskim, w 1571 kustoszem płockim i kanonikiem krakowskim, w 1573 był kanonikiem warszawskim (prepozytem warszawskim mógł zostać najwyżej po r. 1595) i sandomierskim, a na wiosnę t. r. otrzymał godność archidiakona krakowskiego. Stale posłował w imieniu średniego kleru; i tak kapituła gnieźnieńska wysłała go na sejmy 1566 i 1574 r. (koronacyjny), a krakowska na sejmy 1572, 1573 (konwokacyjny) i 1582 r., na sejmik generalny małopolski 1576 r., na synody piotrkowskie 1577 i 1589 r. oraz na Trybunał Kor. 1590 r. Od lat siedemdziesiątych przebywał K. przeważnie w Krakowie lub w użytkowanych przez siebie podmiejskich dobrach. W sporach między bratem Franciszkiem a kapitułą stawał raczej po stronie tej ostatniej. Nie zgadzał się z bratem np. w kwestiach tolerancji (pierwszym zadaniem, które powierzyła K-emu w lipcu 1571 r. kapituła krakowska, było interweniowanie na dworze królewskim przeciw wydaniu pozwolenia kalwinom na kupno «brogu» na zbór krakowski). Dn. 8 X 1573 r. w domu K-ego zebrała się kapituła krakowska w sprawie obalenia konfederacji warszawskiej «de religione» i obrony interesów średniego kleru. K. brał też udział w pracach gospodarczych kapituły, zwłaszcza dotyczących dóbr pabianickich. Jako zaufany nuncjuszów papieskich i prymasa S. Karnkowskiego był używany do specjalnych zadań, a m. in. prowadził procesy w sprawach karności kościelnej. Jeszcze ok. r. 1580 bronił prawa kleru polskiego do posiadania wielu beneficjów. W r. 1582 napisał memoriał w kwestii wprowadzenia rytu rzymskiego w Polsce, proponując częściowe zachowanie zwyczajów polskich.

K. cieszył się poważaniem Stefana Batorego i Zygmunta III. W r. 1579 był wprowadzony w sprawę rokowań z Habsburgami, w 1580 uczestniczył w generalnej komisji granicznej polsko-węgierskiej, a w 1584 był posłem królewskim na zakłócony przez Zborowskich sejmik proszowski. Dn. 25 IX 1587 r. posiedzenie kapituły krakowskiej, odbyte częściowo w jego domu, poparło J. Zamoyskiego i Zygmunta III przeciwko zagrażającemu Krakowowi arcyksięciu Maksymilianowi. W sierpniu 1591 r. nowy włodarz diecezji krak. Jerzy Radziwiłł mianował K-ego jej zarządcą na czas swego pobytu we Włoszech oraz wikariuszem i oficjałem generalnym. Dwie ostatnie funkcje pełnił K. od 8 XI t. r. do śmierci. Zmarł w Krakowie lub okolicy 11 (lub 12) IX 1598 r. Pochowany w katedrze wawelskiej, ma epitafium tamże, a drugie późniejsze w Krasnem.

K. był uważany za dobrego mówcę i kaznodzieję, ale wiadomości o jego pracach drukowanych nie potwierdzają się (w każdym razie nie był autorem „Compendium dyaryuszu… peregrynacyi…”, które napisał Stanisław Bonifacy Krasiński, ani rozprawy „De periodis…”). Miał stosunki z profesorami krakowskimi, o czym świadczą poświęcone mu książki (m. in. przez Adama Romera, Andrzeja Schoneusa i in.). Największym czynem K-ego jako mecenasa był patronat nad Akad. Krak. W l. 1573–84 troszczył się on z ramienia kapituły płockiej o realizację fundacji bpa A. Noskowskiego, w r. 1577 był jednym z «reformatórów» uniwersytetu, a w r. 1589 podarował mu 300 złp. Testament K-ego obdarzył też głównie instytucje akademickie: z zakupionego za 7 000 złp. czynszu 312 złp. rocznie miało iść, wg dyspozycji egzekutorów z r. 1600, na «contubernium» Krasińskich (tj. na 12 studentów ze szlachty mazowieckiej i na seniora Bursy Jerozolimskiej, który winien był ich prywatnie uczyć), zaś 34 złp. na inne cele uniwersyteckie.

 

Estreicher; Jocher; Podr. Enc. Kośc.; Juszyński, Dykcjonarz, I ; Słow. Geogr., IV 623; Boniecki; Dworzaczek, Genealogia; Paprocki; Korytkowski, Prałaci gnieźn., II; Łętowski, Katalog bpów krak., III; Wiśniewski J., Katalog prałatów i kanoników sandomierskich…, Radom 1926 s. 163–4, dod. źródłowy s. 3, 25; – Barycz, Historia UJ; tenże, Polacy na studiach w Rzymie; Cerchowie M. i S., Pomniki Krakowa, Wyd. F. Kopera, Kr.–W. 1904 II; Glemma T., Piotr Kostka, „Roczniki Tow. Nauk. w Tor.” R. 61: 1959; Gostyński T., Franciszek Krasiński, polityk złotego wieku, W. 1938; Kaniewska I., Żelewski R., Urban W., Studia z dziejów młodzieży Uniwersytetu Krakowskiego w dobie Renesansu, Pod. red. K. Lepszego, Kr. 1964 s. 172–3; Nowowiejski A. J., Płock, Płock 1930; Radziszewska J., Komisje graniczne polsko-węgierskie od strony Spisza w XVI wieku, w: Mediaevalia. W 50 rocznicę pracy naukowej Jana Dąbrowskiego, W. 1960 s. 386; Teka Grona Konserwatorów Galicji Zachodniej, Kr. 1900 I; – Akta podkancl. Krasińskiego, II–III; Akta sejmikowe woj. krak., I; Akta Unii; Album stud. Univ. Crac., II 341; Arch. do Dziej. Liter., XV cz. 1; Conclusiones Univ. Crac., 345, 416, 424 i in.; Mater. do dziej. piśmiennictwa pol., I; Matricularum summ., V cz. 1 nr 4342, cz. 2 nr 10215; Mon. Pol. Vat., IV–VI; Statuta capitularia ecclesiae cathedralis Cracoviensis, Ed. I. Polkowski, Kr. 1884 s. 127–8, 161–2; Uchańsciana; Vincent Laureo… et ses dépêches…, Wyd. T. Wierzbowski, W. 1887; Wielewicki, Dziennik, I; – Arch. Kapit. w Gnieźnie: Kilkadziesiąt oryginalnych listów K-ego (nie wykorzystane); Arch. Kapit. w Kr.: Acta act. VI, VIII; Arch. Kurii Metrop. w Kr.: Episcopalia t. 30, 33, Officialia t. III; Arch. Państw. w Kr.: Castrensia Crac., t. 133 s. 954–6, t. 134 s. 123–7; B. Czart.: rkp. 1288 s. 54–84, 125–136, nr 1610 s. 291–5, nr 2095, s. 98–108, 127–8, 161–3, 258–64, 284 i in.

Wacław Urban

 

 
 

Chmura tagów

TAGI

Za pomocą tagów oznaczamy powiązania tematyczne postaci. Pozwalają one eksplorować serwis wg wybranych przez redakcję najważniejszych tematów dla danej postaci.

doktorat obojga praw, zbór kalwiński w Krakowie, tworzenie memoriałów, dary dla uniwersytetu w Krakowie, kanonia gnieźnieńska, kanonia krakowska, sejm 1569, lubelski, prałatury płockie, poselstwo do Rzymu, kanonia warszawska, prałatury gnieźnieńskie, wikariat generalny krakowski, oficjum generalne krakowskie, prałatury krakowskie, kanonia sandomierska, herb rodu Ślepowronów, sejm 1574 koronacyjny, krakowski, sejm 1573 elekcyjny, warszawski, pod Kamieniem, sejm 1565, piotrkowski, sejm 1572, warszawski , sejm 1573 konwokacyjny, warszawski, sejm 1566, lubelski, ród Ślepowronów, ojciec - urzędnik ziemski ciechanowski, sejm 1563-1564 warszawski, Akademia Krakowska XVI w., sejm 1582, zwyczajny, warszawski, grób w katedrze na Wawelu, opór wobec aktu Konfederacji Warszawskiej 1573, sejmiki generalne małopolskie, epitafia w kościołach zachowane, rodzina Krasińskich (z Krasnego) h. Ślepowron, sejmiki proszowickie, posłowanie od Króla na sejmiki, rodzeństwo - 8 (w tym 4 braci), brat - Kasztelan Sierpski, brat - sekretarz królewski, prałatury łęczyckie, kanonia łowicka, brat - poseł, brat - Podkanclerzy Koronny, deputaci duchowni do Trybunału Koronnego, testamenty XVI w., brat - prałat, brat - kanonik krakowski, brat - kanonik łowicki, brat - Biskup Krakowski, brat - doktor praw, brat - kanonik gnieźnieński, brat - prałat, brat - kanonik płocki, brat - urzędnik ziemski ciechanowski, brat - starosta w Woj. Mazowieckim, sprawa łączenia beneficjów kościelnych, regencja Kancelarii Mniejszej Koronnej, posłowanie od kapituł na sejm, dobra pabianickie, epitafium w Katedrze Wawelskiej, Bursa Jerozolimska w Krakowie, sejmy XVI w. (3 ćwierć), sejmy XVI w. (4 ćwierć)
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Chmura tagów

 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.